کیست گانگلیون روی مچ دست و مچ پا: علت و درمان

کیست گانگلیون (GANG glee on) یک توده‌ی پر از مایع در زیر پوست است که اغلب روی مفصل مچ دست یا تاندون دست دیده می‌شود. کیست گانگلیون زمانی ایجاد می‌شود که یک پارگی کوچک یا فتق در بافت نازک پوشاننده مفصل یا تاندون ایجاد شود. این بافت در این حالت برآمده شده و کیسه‌ای را تشکیل می‌دهد. سپس مایع از مفصل به داخل کیسه نشت می‌کند و باعث تورم آن می‌شود.

این کیست با توجه به موقعیت آن در بدن، نام‌های مختلفی دارند. اگر این کیست در بالای مچ ظاهر شود، کیست گانگلیون پشتی مچ دست نامیده می‌شود. کیستی که در سمت کف مچ دست تشکیل می‌شود نیز کیست گانگلیونی وولار مچ دست نامیده می‌شود. کیست‌های گانگلیونی اغلب در این دو محل دیده می‌شوند.

کودکان در هر سنی ممکن است به کیست گانگلیون مبتلا شوند. البته این مشکل معمولاً در افراد بین ۱۵ تا ۴۰ سال دیده می‌شوند، اما گاها در کودکان بسیار کوچک نیز دیده می‌شوند. دختران بیشتر از پسران به کیست گانگلیون مبتلا می‌شوند.

هرچند ابتلا به کیست  گانگلیون امری شایع است، اما خوشبختانه این کیست‌ها معمولا بی‌ضرر و خوش‌خیم هستند. معمولا انجام درمان خانگی برای کیست گانگلیون با داروهای خفیف موثر واقع می‌شود. با این حال، در موارد خاص، ممکن است انجام جراحی لازم باشد.

اقدام نکردن برای درمان کیست گانگلیون به ندرت موجب بروز مشکل می‌شود مگر اینکه این کیست یاعث درد یا اختلال در حرکت مفصل شده باشد. با این وجود، اگر دچار کیست گانگلیون مچ دست یا پا یا سایر انواع کیست شده‌اید، عاقلانه‌تر است که فورا برای درمان آن اقدام کنید چرا که در بلند مدت خطر سرطانی شدن این کیست‌ها وجود دارد.

علائم و نشانه‌های کیست گانگلیون

کیست گانگلیون معمولاً دردناک نیست. اگر کیست بزرگ شود، ممکن است فرد هنگام خم کردن مفصل احساس فشار یا درد کند. اگر کیست به عصب فشار آورد، ممکن است باعث بروز درد یا احساس  گزگز، سوزن‌سوزن شدن یا  بی‌حسی شود. ممکن است کیست باعث شود که دامنه حرکتی مفصل کاهش پیدا کند یا قدرت شما برای گرفتن اشیا کمتر شود. حتی اگر کیست باعث بروز درد شود نیز، این درد معمولا خیلی شدید نیست. تنها چیزی که باعث می‌شود بیماران به پزشک مراجعه کنند، ظاهر نگران‌کننده‌ی آن است. در ناحیه‌ای که کیست تشکیل شده، ممکن است پوست ظاهری صاف، گرد و کشسانی داشته باشد.

تشخیص کیست گانگلیون

تشخیص کیست گانگلیون معمولا طی معاینات فیزیکی توسط پزشک در مطب انجام می‌شود. پزشک در ابتدا سابقه بیمار شما یا کودک شما را بررسی کرده، سوالاتی از شما می‌پرسد و سپس معاینات فیزیکی را انجام می‌دهد. برای تشخیص کیست گانگلیون آزمایش خاصی لازم نیست مگر این که بیمار درد زیادی داشته باشد. در برخی موارد خاص، انجام عکسبرداری رادیولوژی یا اسکن ام‌آر‌آی تجویز می‌شود. البته تصاویر رادیولوژی کیست گانگلیون را نشان نمی‌دهند اما می‌توانند مشکلات دیگر را در صورت وجود نشان دهند. تصاویر اسکن ام‌آرآی می‌توانند کیست‌های پنهان زیر پوست و یا سایر علل درد بیمار را آشکار کنند.

درمان کیست گانگلیون

در اغلب موارد، کیست‌های گانگلیون بدون درمان از بین می‌روند. از سوی دیگر، برخی از کیست‌ها با وجود انجام  دادن درمان دوباره تشکیل می‌شوند. ممکن است برطرف شدن کامل کیست انگلیون بین ۱۲ تا ۱۸ ماه طول بکشد. در صورتی که شما درد یا مشکل دیگری نداشته باشید ممکن است تنها توصیه پزشک به شما این باشد که صبر کنید تا کیست خود به خود از بین برود. اما در صورتی که کیست برای شما یا کودک شما مشکلاتی ایجاد کرده است، ممکن است پزشک انجام یکی از درمان‌های زیر را توصیه کند:

• آتل‌بندی:

در این روش، مفصلی که کیست گانگلیون در نزدیکی آن تشکیل شده از طریق آتل‌بندی بی‌حرکت می‌شود. این کار باعث می‌شود که از تحریک بیشتر کیست بر اثر حرکت مفصل جلوگیری شود. این کار به کاهش تورم کمک کرده و شخص احساس راحتی بیشتری می‌کند.

• تخلیه‌ی کیست:

در این روش با استفاده از یک سرنگ، مایع درون کیست بیرون کشیده می‌شود. پزشک در ابتدا ناحیه مورد نظر را بی حس می‌کند. سپس یک سوزن را وارد کیست کرده و آن را تخلیه می‌کند. البته از آنجایی که خود کیست برداشته نمی شود، در ۸۰ درصد از مواقع پس از مدتی کیست دوباره با مایع پر می‌شود. این روش در مطب یا کلینیک و به صورت سرپایی انجام می‌شود. انجام عمل تخلیه بر روی کیست‌های نوع وولار توصیه نمی‌شود چرا که خطر آسیب به اعصاب و عروق خونی در این ناحیه بسیار زیاد است.

• برداشتن کیست گانگلیون با جراحی:

در ابتدا بیمار یا کودک بیهوش می‌شود تا دردی احساس نکند. سپس جراح، کل کیست (از جمه لایه‌ی نازک پوشاننده تاندون یا مفصل) را برش می‌دهد. برداشتن کیست با جراحی احتمال بازگشت کیست را تاحد بسیار زیادی کاهش می‌دهد. با این حال احتمال بازگشت کیست همچنان تا ۵ درصد وجود دارد. بیمار باید تا حدود دو هفته پس از این جراحی از آتل استفاده کند.

هرچند در بین روش های گفته شده، روش جراحی از همه مطمئن‌تر و موفق‌تر است، اما با خطراتی همراه بوده و دوره بهبودی طولانی‌تری به همراه دارد. از جمله خطرات احتمالی جراحی می‌توان به خونریزی بیشتر در محل جراحی، آسیب به عروق خونی، اعصاب و بافت‌های ناحیه، عفونت، زخم و درد، اشاره کرد.

برداشتن کیست‌های گانگلیونی وولار مچ دست دشوارتر است. در این حالت بیمار ممکن است برای مدت طولانی‌تری در محل برش احساس درد کند. این جراحی در یک مرکز جراحی و به صورت سرپایی انجام می‌شود. بیمار می‌تواند در همان روز به خانه بازگردد. بهبودی کامل پس از جراحی نیز دو تا شش هفته طول می‌کشد.