علت، علائم و درمان تاندونیت پاتلا یا کشکک زانو

تاندونیت کشکک زانو آسیب‌ یا التهاب شایعی است که تاندون متصل کننده کشکک زانو (پاتلا) به استخوان ساق پا (تیبیا) را درگیر می‌کند. درد این عارضه می‌تواند خفیف یا شدید باشد.

هر کس ممکن است به تاندونیت کشکک زانو مبتلا شود. اما این آسیب آن قدر در میان ورزشکاران، خصوصاً کسانی که والیبال و بسکتبال بازی می‌کنند، شایع است که به آن درد زانوی پرشگران گفته می‌شود. برآوردها نشان می‌دهد که حدوداً 4/14 درصد از کسانی که به صورت تفریحی والیبال بازی می‌کنند مبتلا به درد زانوی پرشگران هستند. شیوع این عارضه در میان نخبگان ورزشی حتی از این هم بیشتر است. مطابق یکی از برآوردها، 40 تا 50 درصد والیبالیست‌های نخبه به درد زانوی پرشگران دچار هستند.

برای اطلاعات بیشتر در مورد علت بروز این آسیب، نحوه شناسایی آن، گزینه‌های درمانی و سایر موارد، با این مقاله همراه باشید.

علت دقیق بروز این آسیب چیست؟

تاندونیت کشکک زانو ناشی از وارد آمدن مکرر فشار به زانو است، که اغلب حاصل استفاده بیش از حد از زانو در مسابقات یا تمرینات ورزشی است. فشار مکرر به زانو پارگی‌های کوچکی در تاندون ایجاد می‌کند که به مرور زمان، باعث ملتهب و ضعیف شدن تاندون می‌شوند.

عوامل تأثیرگذار در این فرایند عموماً عبارتند از:

سفتی عضلات پا
نابرابری قدرت عضلات پا
خارج از محور بودن (کج بودن) پاها، مچ پاها و قوزک پاها
چاقی مفرط
پوشیدن کفش‌های بدون کفی مناسب
بازی بر روی سطوح سخت
بیماری‌های مزمنی که تاندون را ضعیف می‌کنند

ورزشکاران بیشتر در معرض این آسیب هستند چرا که دویدن، پریدن و چمباتمه زدن نیروی بیشتری بر تاندون پاتلا وارد می‌کند. برای مثال، دویدن می‌تواند نیرویی معادل تا پنج برابر وزن بدن را بر زانوها وارد کند.

تمرینات ورزشی شدید و طولانی مدت هم می‌توانند باعث درد زانوی پرشگران شوند. تحقیقی که در سال 2014 انجام شد نشان داد که تعداد دفعات پرش هم عامل خطرزای مهمی برای بازیکنان آماتور والیبال است.

مشاوره و راهنمایی

با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.

فرم درخواست مشاوره رایگان

تاندونیت کشکک زانو چه علائمی دارد؟

معمولاً درد و حساسیت به لمس در پایین‌ترین نقطه کشکک زانو اولین علائم تاندونیت کشکک زانو هستند. همچنین ممکن است قدری ورم و یک حس سوزش در کشکک زانو وجود داشته باشد. در این وضعیت، زانو زدن یا بلند شدن از حالت چمباتمه می‌تواند بسیار دردناک باشد.

معمولاً در ابتدا درد به صورت دوره‌ای بروز کرده و تنها بعد از مسابقات یا تمرینات ورزشی رخ می‌دهد. اما، همزمان با افزایش آسیب‌دیدگی تاندون، درد هم به تدریج بدتر می‌شود. این مشکل می‌تواند هرگونه فعالیت ورزشی و حتی فعالیت روزانه، مثل بالا رفتن از پله‌ها یا نشستن در یک خوردو، را نیز مختل کند. در صورتی که هرگونه ورم یا دردی بیش از یک یا دو روز طول کشید باید به پزشک مراجعه شود.

تشخیص تاندونیت کشکک زانو چگونه است؟

در شروع جلسه ویزیت، پزشک سؤالاتی را در ارتباط با موارد زیر می‌پرسد:

فعالیت‌های فیزیکی بیمار
علائم بیمار
زمان بروز علائم
هرگونه درمانی که بیمار برای تسکین درد امتحان کرده

پزشک از زانو یک معاینه فیزیکی به عمل می‌آورد، سپس تلاش می‌کند تا محل درد را پیدا کرده و با خم و راست کردن پای بیمار دامنه حرکتی زانوی او را تست ‌کند.

همچنین ممکن است پزشک یک سری آزمایش‌های تصویربرداری تجویز کند تا بتواند با نگاه دقیق‌تری به کشکک زانو و تاندون، نوع و میزان آسیب وارده به تاندون یا استخوان را مشخص کند. این آزمایش‌ها همچنین می‌توانند به پزشک کمک کنند تا مطمئن شود که درد زانوی بیمار به علل دیگری، مثل یک شکستگی، بروز نکرده است.

پزشک ممکن است یکی از آزمایش‌های زیر را انجام دهد:

عکس رادیولوژی؛ تا با دیدن استخوان‌ها بتواند شکستگی یا دررفتگی کشکک زانو را در صورت وجود تشخیص دهد
ام ‌آر آی؛ تا بتواند با نگاهی به تاندون، هرگونه آسیب وارده به بافت نرم را تشخیص دهد
سونوگرافی؛ تا بتواند با نگاهی به تاندون، هرگونه آسیب وارده به بافت نرم را تشخیص دهد

عوارض احتمالی تاندونیت کشکک زانو کدامند؟

معمولاً، تاندونیت کشکک زانو در صورت درمان نشدن بدتر می‌شود. در چنین شرایطی، شدیدتر شدن تخریب تاندون توانایی انجام فعالیت‌های روزانه را محدود می‌کند.

استراحت دادن به پاها و توقف فعالیت‌ها، خصوصاً برای ورزشکاران، می‌تواند از لحاظ عاطفی دشوار باشد. آن‌ها حتی با وجود درد هم، ممکن است نخواهند دست از ورزش بکشند. تاندونیت کشکک زانو در ورزشکاران حرفه‌ای در صورت درمان نشدن می‌تواند به فعالیت حرفه‌ای آن‌ها در عرصه ورزش پایان دهد.

برنامه درمانی معمول برای تاندونیت کشکک زانو چیست؟

در اینجا درمان به شدت آسیب بستگی دارد. اقدامات محافظه‌کارانه برای کم کردن درد، استراحت دادن به پا، و تقویت و کشش دادن به عضلات پا معمولاً اولین گزینه‌های درمانی هستند. پزشک عموماً یک دوره استراحت کنترل شده را توصیه می‌کند که در طول آن باید از انجام هر فعالیتی که به زانو نیرو وارد می‌کند خودداری شود.

مصرف دارو

پزشک برای کاهش کوتاه‌ مدت درد و التهاب داروهای بدون نسخه تجویز می‌کند.

این داروها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

ایبوپروفن (آدویل)
ناپروکسن سدیم (آلو)
استامینوفن (تایلنول)

اگر درد شدید باشد، پزشک در ناحیه اطراف تاندون پاتلار بیمار یک تزریق کورتیزوئید انجام می‌دهد. این ترزیق تأثیر بیشتری در کاهش درد دارد. با این حال، تزریق کورتیزوئید می‌تواند تاندون را ضعیف کرده و در نتیجه خطر پارگی آن را افزایش دهد. بنابراین، می‌بایست قبل از هر اقدامی، این درمان و عوارض جانبی آن به خوبی سبک و سنگین شود.

در روش دیگری که برای دریافت کورتیزوئیدها وجود دارد، دارو روی سطح زانو مالیده شده و با استفاده از یک جریان الکتریکی پایین از پوست عبور داده می‌شود. به این روش یونتوفورزیس (یونتوفورز) گفته می‌شود.

فیزیوتراپی

هدف فیزیوتراپی کاهش درد و التهاب، تقویت و کشش دادن به پاها و عضلات سفت آن است. اگر درد، حتی در زمان استراحت دادن به پاها هم شدید باشد، پزشک به بیمار توصیه می‌کند که برای مدتی یک بریس بپوشد و از چوب زیر بغل استفاده کند تا از آسیب بیشتر به تاندون جلوگیری شود. وقتی که درد تقریباً از بین رفت، بیمار می‌تواند فیزیوتراپی را شروع کند.

یک جلسه فیزیوتراپی معمولاً شامل بخش‌های زیر است:

گرم کردن
ماساژ زانو یا گذاشتن یخ روی آن
تمرینات کششی
تمرینات قدرتی

گاهی اوقات فیزیوتراپیست از اولتراسوند تراپی و تحریک الکتریکی هم برای تسکین درد زانو استفاده می‌کند. استفاده از بریس زانو یا بستن زانو با نوار چسب مخصوص، با نگه‌داشتن کشکک زانو در جای خود، به کاهش درد در زمان انجام تمرینات کمک می‌کند.

فیزیوتراپیست برای بیمار یک برنامه تمرین تنظیم می‌کند که معمولاً شامل موارد زیر است:

حرکات کششی
تمرینات ایزومتریک، که در آن‌ زاویه مفصل و طول عضله در طول انقباضات ثابت می‌ماند. گزارش‌ها حاکی از آن است که این تمرینات درد را تسکین می‌دهند.
تمرینات اکسنتریک، که شامل حرکات اسکاتی است که روی یک تخته شیب‌دار با زاویه 25 درجه انجام می‌شوند. تحقیقی که در سال 2005 انجام شد نشان داد که این روش میزان بهبود ورزشکاران مبتلا به تاندونیت کشکک زانو، که در طول دوره درمان همچنان ورزش می‌کنند، را افزایش می‌دهد.
تمرینات انعطاف‌پذیری برای ران و عضلات پشت ساق.

درمان‌های جایگزین

یکی از درمان‌های نسبتاً جدید برای این مشکلِ زانو تزریق پلاسمای غنی از پلاکت است. در این نوع درمان از پلاکت‌های تغلیظ شده‌ی به دست آمده از خون خود بیمار برای سرعت دادن به التیام تاندون استفاده می‌شود. تحقیقی که در سال 2015 انجام شد نشان داد که دو تزریق متوالی از این پلاسما مؤثرتر از یک تزریق آن است.

سایر درمان‌های جایگزین عبارتند از:

سوزن خشک تحت هدایت اولتراسوند: در این فرایند سوراخ‌های کوچکی در تاندون ایجاد می‌شود. طبق تحقیقات صورت گرفته، این درمان که روزنه گشایی با سوزن خشک نام دارد، درد را تسکین داده و به التیام تاندون کمک می‌کند.
تزریق پلی‌ دوکانول: هدف این درمان، تخریب رگ‌های خونی جدید در تاندون است که به بروز درد کمک می‌کنند.
تزریقات پرحجم تحت هدایت اولتراسوند: این درمان هم با هدف تخریب رگ‌های خونی جدید در تاندون انجام می‌شود.
گرمادرمانی (هایپرترمی): در این درمان برای تسکین درد از گرمادهی به بافت‌های عمقی، همراه با یک وسیله خنک کننده بر روی سطح پوست، استفاده می‌شود.
شاک ویو درمانی برون پیکری: تحقیقات نشان داده که این درمان درد را تا دو سال کاهش می‌دهد.

جراحی

وقتی درمان‌های دیگر جواب نمی‌دهند، پزشک جراحی را برای ترمیم تاندون پاتلار توصیه می‌کند.

در جراحی سنتی باید زانو باز می‌شد تا جراح بتواند کشکک زانو و تاندون را بتراشد. اما، در سال‌های اخیر از جراحی آرتروسکوپیک برای انجام این عمل استفاده می‌شود. این نوع جراحی تنها به چهار برش کوچک در زانو نیاز داشته و در نتیجه دوره بهبودی کوتاه‌تری دارد.

طول دوره بهبودی از این جراحی متغیر است. بعضی پروتکل‌های جراحی توصیه می‌کنند که زانو بعد از جراحی گچ گرفته شود تا برای مدتی ثابت بماند. اما مطابق استراتژی دیگری که برای بهبودی از این عمل وجود دارد، استفاده از یک برنامه تمرینی توانبخشی تهاجمی و فوری بهتر جواب می‌دهد. با استفاده از این پروتکل، افرادی توانسته‌اند بعد از سه ماه تا یک سال به سطح بالایی از فعالیت برگردند.