در روش تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا ام آر آی از یک آهنربای بزرگ، فرکانس‌های رادیویی و یک رایانه به منظور ایجاد تصاویر دقیق از اعضا و ساختارهای داخل بدن استفاده میشود. بر خلاف تصویربرداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن، در ام آر آی از پرتو یون‌ساز استفاده نمیشود. برخی از دستگاه‌های ام آر آی مشابه تونلی باریک هستند و برخی دیگر دارای فضای بیشتری می‌باشند. امکان دارد اسکن ام آر آی از 30 دقیقه تا 2 ساعت طول بکشد.
موارد استفاده از ام آر آی مغز یا ستون فقرات چیست؟
امکان دارد ام آر آی برای بررسی آسیب‌دیدگی مغز یا طناب نخاعی و یا ارزیابی وجود ناهنجاری‌های ساختاری یا عارضه‌های دیگر شامل موارد زیر استفاده شود:
- تومور
- آبسه
- ناهنجاری‌های مادرزادی
- آنوریسم
- ناهنجاری‌های وریدی
- خونریزی در مغز یا طناب نخاعی
- خونریزی زیر سخت‌شامه (ساب‌دورال)
- بیماری‌های تخریبی، ام اس، انسفالوپاتی هیپوکسیک یا انسفالومیلیت
- هیدروسفالی (تجمع مایع در مغز)
- کمک به طرح‌ریزی جراحی ستون فقرات مانند رفع فشردگی اعصاب یا فیوژن ستون فقرات
در پاسخ به این سؤال که ام آر آی برای تشخیص چیست بایستی توجه شود که از ام آر آی به منظور تشخیص محل مرکز عملکردی مغز (بخشی از مغز که کنترل عملکرد مانند گفتار یا حافظه را بر عهده دارد) جهت درمان عارضه‌های مرتبط با مغز نیز استفاده میشود.
امکان دارد پزشک به دلایل دیگری نیز از ام آر آی کمر یا مغز استفاده کند.
Block "moshvereh" not found
نحوه عملکرد اسکن ام آر آی
دستگاه ام آر آی یک دستگاه بزرگ استوانه‌ای شکل است که به دور بدن بیمار یک میدان مغناطیسی قوی ایجاد می‌کند. میدان مغناطیسی به همراه امواج رادیویی، تراز طبیعی اتم‌های هیدروژن در بدن را تغییر می‌دهد. پالس‌های امواج رادیویی، هسته‌های اتم‌های بدن را از موقعیت طبیعی‌شان خارج می‌کند. هسته‌ها با قراگیری مجدد در موقعیت صحیح، سیگنال‌های رادیویی ارسال می‌کنند. این سیگنال‌ها توسط رایانه دریافت شده و رایانه آن‌ها را تحلیل کرده و به تصاویر دو بعدی از ساختارهای بدن تبدیل می‌کند.
امکان دارد در زمان بررسی اعضا و بافت‌های نرم در بدن به جای سی تی اسکن از ام آر آی استفاده شود؛ چرا که ام آر آی به منظور تشخیص تفاوت بین بافت‌های نرم طبیعی و غیر طبیعی دارای عملکرد بهتری است.
آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی (MRA) روش جدیدی است که برای ارزیابی جریان خون در سرخرگ‌ها به صورت غیر تهاجمی استفاده میشود. MRA همچنین برای تشخیص آنوریسم داخل جمجمه‌ای و ناهنجاری‌های رگ‌ها خونی در مغز، طناب نخاعی یا دیگر بخش‌های بدن به کار می‌رود.
اسپکتروسکوپی یا طیف‌نگاری تشدید مغناطیسی (MRS) روش غیر تهاجمی دیگری است که برای ارزیابی ناهنجاری‌های شیمیایی در بافت‌های بدن مانند مغز استفاده میشود. MRS همچنین برای بررسی عارضه‌هایی مانند عفونت اچ آی وی در مغز، سکته مغزی، آسیب‌دیدگی سر، بیماری آلزایمر، تومور و ام اس به کار برده میشود.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی کارکردی مغز (fMRI) به منظور تعیین محل عملکردهای خاص مانند گفتار یا حافظه در مغز استفاده میشود. محل کلی این عملکردها در مغز مشخص می‌باشد؛ ولی محل دقیق آن ممکن است از شخصی تا شخص دیگر متفاوت باشد. در طول روند تصویربرداری تشدید مغناطیسی کارکردی مغز از بیمار خواسته میشود که کارهای خاصی مانند حفظ کردن و خواندن یک متن را در زمان اسکن انجام دهد. با تشخیص محل دقیق مرکز عملکرد در مغز، پزشک از جراحی یا روشهای درمانی دیگر به منظور درمان عارضه‌های مرتبط با مغز استفاده می‌کند.
اقدامات مورد نیاز پیش از انجام اسکن ام آر آی
- خوردن/ آشامیدن: بیمار می‌تواند خوردن، نوشیدن و مصرف داروهای خود را طبق معمول ادامه دهد.
- استفاده از لباس مخصوص: بیمار بایستی به طور کامل لباس‌های خود را تعویض کرده و از لباس مخصوص برای اسکن استفاده کند و تمامی وسایل شخصی خود را در محل مخصوص نگه دارد. به این منظور بیمار می‌تواند از قفسه‌ای که در اختیار او قرار می‌گیرد استفاده کند. همچنین بیمار نباید هیچ گونه جواهرات و اشیاء گرانبها با خود به همراه داشته باشد.
- اقدامات مورد نیاز در زمان انجام اسکن: تصویربرداری درون دستگاه ام آر آی انجام میشود. این دستگاه از هر دو طرف باز می‌باشد. جهت حفظ کیفیت تصاویر، بیمار بایستی کاملاً بدون حرکت بر روی محل مورد نظر دراز بکشد. به علـت وجود صـدای زیاد دسـتگاه ام آر آی، محافظ گوش در اختیار بیمار قرار می‌گیرد.
- آلرژی: در صورت وجود واکنش آلرژی به ماده کنتراست (ماده حاجب)، بایستی با پزشک در این ارتباط تماس گرفته شود. امکان دارد این ماده از راه دهان و در زمان‌های 24، 12 و 2 ساعت پیش از اسکن ام آر آی مصرف شود.
- مصرف داروی ضد اضطراب: در صورت نیاز به مصرف داروی ضد اضطراب در اثر وجود ترس از مکان‌های بسته، بایستی با پزشک در این ارتباط مشورت شود. همچنین توجه شود که بیمار بایستی شخص دیگری جهت بازگشت به منزل همراه با خود داشته باشد.
- محیط قوی مغناطیسی: در صورت وجود فلز در بدن که پیش از اسکن ام آر آی در مورد آن به متخصص اطلاع داده نشده است، امکان دارد اسکن به تعویق بیافتد یا برای آن دوباره برنامه‌ریزی شود.
بسته به عارضه مورد نظر، امکان دارد به اقدامات دیگری پیش از ام آر آی نیاز باشد. در زمان برنامه‌ریزی جهت انجام اسکن، موارد زیر حتماً بایستی به پزشک اطلاع داده شوند:
- استفاده از ضربان‌ساز قلب یا جایگزینی دریچه‌های قلب
- استفاده از هرگونه پمپ ایمپلنت در بدن مانند پمپ انسولین
- وجود صفحات یا پین‌های فلزی، ایمپلنت فلزی، منگنه جراحی یا کلیپ آنوریسم
- بارداری (یا احتمال بارداری)
- وجود سوراخ در بدن برای استفاده از وسایل تزئینی و غیر تزئینی
- استفاده از پچ‌های درمانی
- وجود خط چشم یا تتوی دائمی
- زخم ناشی از گلوله
- کار با ابزار فلزی مانند ابزار جوشکاری فلزی
- وجود قطعات فلزی در هر قسمت از بدن
- عدم توانایی بیمار جهت دراز کشیدن برای مدت 30 تا 60 دقیقه
نحوه انجام اسکن ام آر آی
انجام اسکن ام آر آی مکان دارد بسته به عارضه مورد نظر و وضعیت بیمار به شیوه‌های متفاوتی انجام شود.
به طور کلی، اسکن ام آر آی شامل موارد و مراحل زیر می‌باشد:
- بیمار بایستی هر گونه لباس، جواهرات، عینک، سمعک، گیره یا سنجاق مو، ابزار دندانی متحرک یا هر شیء دیگری که باعث ایجاد تداخل در اسکن میشود را خارج کند.
- در صورتی که از بیمار خواسته شود که لباسش را خارج کند، روپوش مخصوص در اختیار بیمار قرار می‌گیرد.
- در صورت نیاز به استفاده از ماده حاجب یا کنتراست، از تزریق وریدی در دست یا بازو استفاده میشود.
- بیمار بر روی تخت مخصوص اسکن دراز میکشد. این تخت به داخل دستگاه اسکن منتقل میشود. جهت جلوگیری از حرکت بیمار در زمان اسکن از بالش و بند استفاده میشود.
- متخصص در اتاق دیگری که کنترل‌های اسکن در آن قرار دارند حضور دارد. متخصص به طور مداوم از طریق یک پنجره بر بیمار نظارت می‌کند. متخصص از طریق اسپیکرهای داخل دستگاه اسکن با بیمار ارتباط برقرار می‌کند. بیمار می‌تواند توسط یک دکمه مخصوص، در صورت بروز هر گونه مشکل در زمان اسکن، به متخصص اطلاع دهد. متخصص در تمام طول اسکن با بیمار در ارتباط است.
- جهت جلوگیری از شنیده شدن صدای دستگاه اسکن، محافظ گوش در اختیار بیمار قرار داده میشود.
- در طول روند اسکن ام آر آی، ایجاد میدان مغناطیسی و پالس‌های امواج رادیویی که از دستگاه ارسال میشوند، باعث ایجاد صدا میشوند.
- بیمار بایستی در طول اسکن، به طور کامل بی‌حرکت باقی بماند چرا که هر گونه حرکت می‌تواند باعث ایجاد اختلال شود و بر کیفیت اسکن تأثیر بگذارد.
- امکان دارد در برخی از مواقع بسته به آن بخش از بدن که در حال اسکن شدن است به بیمار دستور داده شود تا برای مدت چند ثانیه نفس خود را نگه دارد. بیمار نباید برای مدت بیش از چند ثانیه نفس خود را حبس کند.
- در صورتی که از رنگ کنتراست در اسکن استفاده شود، امکان دارد احساساتی مانند گُر گرفتگی یا احساس سرما، طعم شور یا حس طعم فلز در دهان، سردرد مختصر، خارش، حالت تهوع یا استفراغ در اثر تزریق رنگ ایجاد شوند. این عوارض معمولاً برای مدت چند لحظه طول می‌کشند.
- در صورت بروز هرگونه دشواری در تنفس، تعریق، بی‌حسی یا تپش قلب بایستی به متخصص اطلاع داده شود.
- پس از پایان اسکن، تخت از دستگاه اسکنر خارج شده و بیمار می‌تواند از تخت خارج شود.
اسکن ام آر آی به خودی خود باعث ایجاد درد نمیشود، ولی دراز کشیدن برای تمام طول روند اسکن می‌تواند باعث بروز درد شود (خصوصاً در صورتی که اخیراً آسیب‌دیدگی به بدن وارد شده و یا جراحی انجام شده باشد.) متخصص جهت کاهش هر گونه درد، تلاش می‌کند که اسکن با سرعت هر چه بیشتر انجام شود.
اقدامات مورد نیاز پس از اسکن ام آر آی
جهت جلوگیری از بروز سرگیجه، خارج شدن از تخت اسکن بایستی آهسته انجام شود.
در صورتی که از داروی آرام‌بخش پیش از اسکن استفاده شده باشد، امکان دارد که تا زمان رفع اثر دارو بیمار به استراحت نیاز داشته باشد. بیمار همچنین باید از رانندگی خودداری کند.
در صورت استفاده از رنگ کنتراست برای اسکن ام آر آی، جهت ارزیابی هر گونه عوارض جانبی یا واکنش به رنگ کنتراست مانند خارش، ورم، راش یا دشواری در تنفس بیمار ممکن است برای یک مدت زمان تحت نظارت قرار گیرد.
چنانچه پس از بازگشت به خانه پس از اسکن در ناحیه تزریق وریدی هر گونه درد، قرمزی یا ورم ایجاد شود، بایستی به پزشک اطلاع داده شود چرا که این عوارض میتوانند نشان‌دهنده عفونت یا انواع دیگر واکنش باشند.
به غیر از موارد فوق، به اقدامات دیگری پس از اسکن ام آر آی کمر یا مغز نیاز نمیباشد. بیمار می‌تواند استفاده از رژیم غذایی یا فعالیت‌های دیگر خود را ادامه دهد، مگر این که پزشک موارد دیگری را به بیمار توصیه کند. بسته به وضعیت بیمار، امکان دارد دستورات اضافی دیگری نیز از جانب پزشک به بیمار ارائه شوند.
عوارض ام آر آی
در ارتباط با عوارض ام آر آی بایستی توجه شود که با توجه به عدم استفاده از اشعه، هیچ گونه عوارض ناشی از قرار گرفتن در معرض پرتو یون‌ساز در زمان ام آر آی وجود ندارد.
به علت استفاده از آهنربای قوی، در زمان استفاده از ام آر آی برای بیماران دارای ایمپلنت مانند ضربان‌ساز قلب و کاشت حلزون شنوایی بایستی احتیاط ویژه‌ای در نظر گرفته شود. بیمار باید اطلاع مورد نظر در مورد ابزار ایمپلنت مانند مدل ایمپلنت را جهت اطمینان از ایمن بودن اسکن و عدم ایجاد عوارض ام آر آی، به متخصص ارائه دهد. امکان دارد افرادی که دارای اجسام فلزی داخلی مانند کلیپ جراحی، صفحات فلزی یا پیچ در بدن خود هستند نتوانند از اسکن ام آر آی استفاده کنند.
در صورتی که بیمار دچار ترس از مکان‌های بسته می‌باشد، پزشک می‌تواند برای بیمار داروی ضد اضطراب تجویز نماید تا پیش از اسکن مصرف شود. همچنین بیمار بایستی شخص دیگری جهت بازگشت به منزل همراه با خود داشته باشد.
امکان دارد پزشک استفاده از رنگ کنتراست را در زمان اسکن ام آر آی تجویز کند تا متخصص رادیولوژی بهتر بتواند بافت‌های داخلی و رگ‌های خونی را بر روی تصاویر نهایی مشاهده کند. در صورت استفاده از رنگ کنتراست، امکان بروز واکنش آلرژیک وجود دارد. بیمارانی که به رنگ کنتراست یا ید حساسیت دارند بایستی به متخصص رادیولوژی یا متخصص ام آر آی اطلاع دهند.
ممکن است عوارض ام آر آی بسته به عارضه مورد نظر، شامل موارد دیگری نیز باشد. بیمار بایستی پیش از انجام اسکن، در ارتباط با عوارض ام آر آی با پزشک مشورت کند.
سؤالات رایج در مورد ام آر آی
تزریق گادولینیوم برای ام آر آی چگونه انجام میشود؟
در صورتی که برای اسکن ام آر آی به تزریق گادولینیوم نیاز باشد، معمولاً یک سوزن کوچک وارد دست یا بازوی بیمار میشود. در ابتدا محلول مخصوص سالین برای جلوگیری از لخته شدن خون در ورید مورد استفاده قرار می‌گیرد. سپس ماده کنتراست به نام گادولینیوم از طریق تزریق وریدی به کار برده میشود.
در زمان تزریق، امکان دارد احساس خنکی در دست بیمار ایجاد شود. همچنین به میزان بسیار کم، احتمال بروز واکنش آلرژیک نیز وجود دارد.
آیا برای ام آر آی به تزریق نیاز می‌باشد؟
همه افراد برای انجام اسکن ام آر آی به تزریق نیاز ندارند. در صورت نیاز به انجام تزریق، ماده کنتراست به نام گادولینیوم استفاده میشود. تزریق تنها زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که انجام آن طبق نظر متخصص رادیولوژی یا پزشک جهت تشخیص عارضه ضروری باشد.
برای مشخص شدن اعضای داخلی بدن، رگ‌های خونی یا بافت‌های بدن در تصویر نهایی از ماده کنتراست گادولینیوم استفاده میشود. در این حالت مشاهده و تشخیص وجود بیماری یا آسیب‌دیدگی در ساختارهای بدن ساده‌تر انجام میشود.
پزشک اطلاعات لازم در مورد عارضه بیمار و هدف از انجام اسکن ام آر آی (برای نمونه تشخیص علت بروز کمردرد شدید) را فراهم کرده و ارائه می‌دهد. تصمیم‌گیری در مورد استفاده یا عدم استفاده از تزریق کنتراست (گادولینیوم) بر اساس این اطلاعات و همچنین با توجه به بخش‌هایی از بدن که مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، انجام میشود.
آیا استفاده از ام آر آی در زمان بارداری امکانپذیر است؟
تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا ام آر آی یک روش ایمن محسوب میشود. با این حال، اطلاعات قطعی در ارتباط با بیخطر بودن این روش برای زنان بارداری و جنین هنوز در دسترس نمیباشد. معمولاً از روش ام آر آی برای زنان باردار در دوازده هفته اول بارداری استفاده نمیشود.
پزشک عموما استفاده از ام آر آی را برای زنان بارداری توصیه نمیکند، مگر این که انجام آن ضروری تشخیص داده شود. بسته به عارضه بیمار، امکان دارد آزمایشها و روشهای دیگری مانند اولتراسوند جهت تشخیص عارضه مورد استفاده قرار گیرند.
در صورت ضروری بودن استفاده از ام آر آی، ممکن است پزشک در ارتباط با مناسب بودن این روش با متخصص رادیولوژی پیش از انجام اسکن مشورت کند.
بر اساس توصیه پزشک و متخصص رادیولوژی امکان دارد جهت کاهش زمان قرارگیری در میدان مغناطیسی، ام آر آی در مدت زمان کوتاه انجام شود.
آیا امکان حرکت کردن در تونل ام آر آی وجود دارد؟
در تونل ام آر آی بیمار نباید حرکت کند. در بیشتر موارد حرکت دادن دست و یا لمس و مالش صورت و بدن بین زمان تصویربرداری امکانپذیر است. با این حال تا پایان زمان اسکن، بیمار بایستی از حرکت دادن اعضای بدن که تصویربرداری بر روی آن‌ها انجام میشود خودداری کند.
ممکن است در زمان ام آر آی قفسه سینه و شکم به نگه داشتن نفس برای مدت کوتاه (10 تا 25 ثانیه) نیاز باشد تا از تار شدن تصویر جلوگیری شود.
آیا در صورت استفاده از بریس، انجام ام آر آی امکانپذیر است؟
بیماران دارای بریس میتوانند از ام آر آی استفاده کنند. البته در صورت استفاده از بریس و نیاز به ام آر آی مغز و ناحیه صورت، امکان دارد دستگاه ام آر آی در تنظیمات خود با مشکل مواجه شود. در صورت وجود فلز در بدن بیمار ممکن است روند تنظیمات دستگاه اسکن دچار خطا شود؛ خصوصاً اگر فلز در قسمتی باشد که تصویربرداری بر روی آن انجام میشود.
چرا پیش از انجام ام آر آی به تصویربرداری با اشعه ایکس نیاز است؟
در ام آر آی از میدان مغناطیسی قوی استفاده شده و این میدان مغناطیسی بر اجسام فلزی تأثیر می‌گذارد. بنابراین این جهت حفظ ایمنی، بایستی از وجود هرگونه فلز در بدن بیمار شامل قطعات کوچک فلز در چشم‌ها، ایمپلنت فلزی، دستگاه پروتز حاوی فلز، کلیپ‌های جراحی و یا ایمپلنت‌هایی که ممکن است به میدان مغناطیسی حساس باشند، اطمینان حاصل شود. پس از پرسش از بیمار در ارتباط با موارد ذکر شده، در ارتباط با ضرورت تصویربرداری با اشعه ایکس تصمیم‌گیری خواهد شد.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
فرم درخواست مشاوره رایگانام آر آی چند دقیقه طول میکشد؟
انواع مختلف اسکن ام آر آی در مراکز مربوطه ارائه میشوند. بسته به نوع اسکن مورد نظر، ام آر آی به حدود 15 تا 45 دقیقه زمان نیاز دارد. در برخی از موارد امکان دارد ام آر آی به زمان بیش از 45 دقیقه نیاز داشته باشد.
ممکن است در زمان اسکن ام آر آی نیاز باشد تا بیمار چندین بار نفس خود را نگه دارد. این کار به جلوگیری از تار شدن تصویر ناشی از نفس کشیدن یا حرکات دیگر از جانب بیمار، کمک می‌کند. در پاسخ به این سؤال که ام آر آی چند دقیقه طول میکشد، بیمار می‌تواند سؤالات خود را با متخصص پیش از انجام اسکن در میان بگذارد.
آیا ام آر آی باعث ایجاد درد میشود؟
خیر. اسکن ام آر آی باعث ایجاد درد نمیشود و انجام اسکن تنها مستلزم این نکته است که بیمار در طول اسکن بی‌حرکت باقی بماند. بی‌حرکت ماندن ممکن است برای برخی از بیماران ناخوشایند باشد. همچنین ممکن است در برخی از مواد احساس گرما در ناحیه‌ای که تصویربرداری بر روی آن انجام میشود ایجاد شود که البته این مساله طبیعی می‌باشد. با این حال در صورتی که گرما بیش از حد شده یا برای بیمار آزاردهنده شود، هر چه سریع‌تر این مورد باید به متخصص ام آر آی اطلاع داده شود.
در مواقعی که اسکن ام آر آی به استفاده از کنتراست گادولینیوم نیاز داشته باشد ممکن است در زمان استفاده از سوزن داخل وریدی، درد خفیف و موقتی ایجاد شود.
