از رادیوگرافی به منظور تصویربرداری از بخشهای داخلی بدن به هدف ایجاد تصاویر ثابت با استفاده از اشعه ایکس استفاده میشود. امکان دارد رادیوگرافی در زمان طرحریزی برنامه پرتودرمانی نیز به کار برده شود.
رادیوگرافی به منظور تشخیص و یا درمان عارضههای مختلف توسط ثبت تصاویر از ساختارهای داخلی بدن جهت ارزیابی وجود یا عدم وجود بیماری، اجسام خارجی، آسیب ساختاری یا ناهنجاری استفاده میشود. در زمان استفاده از روش رادیوگرافی، اشعه ایکس از بدن عبور میکند. بخشی از اشعه ایکس توسط ساختارهای داخلی جذب و یا پراکنده شده و باقیمانده اشعه ایکس به یک دستگاه مخصوص ارسال شده تا تصویر مورد نظر برای ارزیابی ثبت شود.
موارد استفاده رادیوگرافی
رادیوگرافی در بسیاری از ارزیابیهایی که در آن به ثبت تصاویر ثابت نیاز باشد، مورد استفاده قرار میگیرد. نمونه کاربردهای رادیوگرافی شامل موارد زیر میباشند:
- معاینه و ارزیابی دندانها
- اطمینان از قرارگیری صحیح مارکر جراحی پیش از عمل جراحی تهاجمی
- ماموگرافی
- ارزیابیهای ارتوپدی
- ضبط ایستا یا تصاویر ثابت (استاتیک) در زمان فلوروسکوپی
- ارزیابی کایروپراکتیک
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
انواع مختلف رادیوگرافی
اشعه ایکس نوعی پرتو الکترومغناطیسی است. نوری که انسان قادر به مشاهده آن است نیز در واقع پرتو الکترو مغناطیسی میباشد. البته بر خلاف نور قابل مشاهده (مرئی)، اشعه ایکس دارای انرژی بسیار بیشتری میباشد و در نتیجه میتواند از بدن انسان عبور کند. زمانی که اشعه ایکس از بخشهای مختلف بدن عبور میکند، باعث ایجاد تصویر بر روی فیلم میشود.
تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس به صورت سیاه و سفید میباشند؛ چرا که قسمتهای سفت و متراکم مانند استخوان اشعه ایکس را جذب کرده و به رنگ سفید بر روی فیلم ظاهر میشوند. ولی اشعه ایکس از بافتهای نرم مانند عضلات عبور کرده و به رنگ سیاه بر روی فیلم ظاهر میشود. پزشک بافتهای نرم و سخت قابل مشاهده بر روی تصاویر اشعه ایکس را جهت تشخیص علت بروز علائم بیماری، ارزیابی میکند. رادیوگرافی باعث میشود تا پزشک بدون انجام جراحی قادر به ارزیابی ساختارهای داخل بدن باشد.
در برخی از مواقع، آزمایش خون و معاینه بدنی به منظور تشخیص علت بروز علائم، اطلاعات کافی در اختیار پزشک قرار نمیدهند. زمانی که پزشک جهت تشخیص بیماری به اطلاعات بیشتری نیاز داشته باشد از آزمایشهای تصویربرداری مانند رادیوگرافی استفاده میشود. در این قسمت انواع مختلف تصویربرداری با اشعه ایکس و علت استفاده از آنها شرح داده میشوند.
رادیوگرافی قفسه سینه
در صورت وجود دشواری در تنفس، سرفه مداوم یا احساس درد در قفسه سینه امکان دارد پزشک از رادیوگرافی استفاده کند. در رادیوگرافی قفسه سینه، تصاویر قسمتهای فوقانی بدن و استخوانها و اعضای داخلی شامل قلب، ریهها و دندهها ثبت میشود. با استفاده از رادیوگرافی قفسه سینه، پزشک میتواند عارضههایی مانند سینهپهلو، سل، سرطان سینه، مشکلات مرتبط با اندازه قلب، شکستگی دنده یا ستون فقرات یا هر گونه بیماری در قسمت قفسه سینه و ریهها را ارزیابی کند. در طول روند رادیوگرافی، بیمار در قسمت روبروی دستگاه تصویربرداری میایستد. معمولاً متخصص رادیوگرافی از بیمار درخواست میکند که برای ثبت تصویر ثانویه به پهلو بایستد. سپس در زمان گرفته شدن تصویر با اشعه ایکس بیمار بایستی نفس خود را برای چند ثانیه نگه دارد. این کار به بیمار کمک میکند تا ثابت ایستاده و از تار شدن تصویر جلوگیری میکند.
رادیوگرافی قفسه سینه به پزشک اجازه میدهد تا با سرعت بالا و به آسانی بتواند اعضای مورد نظر در بدن را بررسی کند.
رادیوگرافی شکمی
تصویربرداری با اشعه ایکس از قسمت شکم به پزشک در بررسی اعضای داخلی مانند رودهها، معده و طحال کمک میکند. امکان دارد پزشک در صورت مشخص نبودن علت درد معده یا حالت تهوع از رادیوگرافی شکمی استفاده کند. پزشک به کمک رادیوگرافی شکمی میتواند عارضههایی مانند سنگ کلیه، انسداد روده یا آسیبدیدگی بافت شکمی را تشخیص دهد.
در طول روند رادیوگرافی، بیمار بر روی تخت دراز کشیده و دستگاه تصویربرداری بر روی شکم قرار میگیرد. در حالی که بیمار نفس خود را برای چند ثانیه نگه میدارد، تصاویر مورد نظر از شکم گرفته خواهند شد. بسته به علائم بیماری، امکان دارد از بیمار در حالت ایستاده یا از قسمت جانبی بدن نیز تصویربرداری شود.
پس از ارزیابی تصاویر اشعه ایکس و تشخیص علت بروز درد شکمی، امکان دارد پزشک از آزمایشهای دیگری نیز در صورت نیاز استفاده کند.
رادیوگرافی کلیه، میزنای و مثانه
جهت ارزیابی مشکلات مرتبط با دستگاه ادراری و یا دستگاه گوارشی از رادیوگرافی در قسمت کلیه، میزنای و مثانه استفاده میشود. به عنوان اولین آزمایش و بررسی جهت تشخیص عارضههای دستگاه ادراری امکان دارد رادیوگرافی با اشعه ایکس به کار برده شود.
با استفاده از این نوع تصویربرداری، پزشک میتواند دستگاه ادراری را بررسی کرده و شکل، اندازه و موقعیت کلیهها، میزنای و مثانه را ارزیابی کند.
به کمک رادیوگرافی امکان دارد وجود سنگ کلیه یا دلایل دیگر بروز علائم عارضه تشخیص داده شود.
جهت تصویربرداری امکان دارد بیمار در حالت ایستاده قرار بگیرد و یا بر روی تخت به پشت یا پهلو دراز بکشد و همچنین ممکن است به تغییر وضعیت بدنی در زمان تصویربرداری نیاز باشد.
رادیوگرافی گردن
در صورت وجود درد مداوم، بیحسی و یا ضعف در گردن، امکان دارد پزشک از تصویربرداری با اشعه ایکس در قسمت گردن استفاده کند. پزشک به کمک رادیوگرافی قادر است مهرهها یا استخوانهای ستون فقرات در گردن را مشاهده کند. از رادیوگرافی در قسمت گردن به منظور بررسی شکستگی استخوان، دررفتگی مفصل، عفونت یا التهاب استفاده میشود. در صورت احتمال وجود مشکلات مرتبط با اعصاب یا دیسک در ستون فقرات، ممکن است از ام آر آی استفاده شود. اسکن ام آر آی برای ایجاد تصاویر بسیار دقیق از بافتهای نرم بدن روش بسیار مناسبی محسوب میشود.
در طول رادیوگرافی در قسمت گردن، بیمار بر روی تخت دراز کشیده و جهت تهیه تصاویر مورد نظر بیمار بایستی وضعیت بدنی خود را طبق دستور متخصص تغییر دهد. معمولاً در رادیوگرافی گردن، دو تا هفت تصویر از قسمت مورد نظر گرفته خواهد شد.
رادیوگرافی دست
در صورت وجود درد یا آسیبدیدگی در قسمت دست ممکن است از تصویربرداری با اشعه ایکس در این قسمت استفاده شود. به کمک رادیوگرافی پزشک میتواند شکستگی استخوان، ناهنجاری مربوط به مفصل، تومور استخوان یا عارضههایی مانند عفونت، آرتروز یا التهاب تاندون را تشخیص دهد.
در طول تصویربرداری از دست، بیمار دست خود را بر روی میز قرار داده و تا زمان گرفته شدن عکس، دست ثابت نگه داشته میشود. جهت ثبت تصاویر مورد نظر، امکان دارد نیاز باشد تا بیمار وضعیت دست خود را چندین بار تغییر دهد.
رادیوگرافی مفصل
جهت تشخیص عارضههای مربوط به زانوها، شانهها، لگن، مچ دست یا پا از رادیوگرافی مفصل استفاده میشود. پزشک از رادیوگرافی به منظور ارزیابی علائم التهاب مفصل، شکستگی و عارضههای دیگری که میتوانند باعث بروز درد مفصل شوند (مانند نقرس، آرتروز یا آرتریت روماتوئید) استفاده میکند. متخصص رادیوگرافی جهت قرارگیری مفصل در وضعیت مناسب برای تهیه تصاویر دقیق به بیمار کمک میکند. جهت تهیه تصاویر بیشتر با اشعه ایکس امکان دارد چندین بار به تغییر وضعیت مفصل در زمان تصویربرداری نیاز باشد.
رادیوگرافی جمجمه
در صورت آسیبدیدگی در قسمت سر و یا وجود علائم مربوط به عارضههای مرتبط با جمجمه، امکان دارد پزشک از رادیوگرافی جمجمه استفاده کند. با استفاده از رادیوگرافی جمجمه پزشک میتواند استخوانهای جمجمه مانند استخوانهای صورت را ارزیابی کند. همچنین عارضههایی مانند تومور، عفونت سینوس یا گوش، شکستگی و تحلیل استخوان در جمجمه توسط رادیوگرافی قابل تشخیص میباشند.
در طول روند تصویربرداری با اشعه ایکس، بیمار بر روی تخت دراز کشیده و یا بر روی صندلی مینشیند. متخصص رادیوگرافی جهت تغییر وضعیت سر به منظور تهیه تصاویر متعدد به بیمار کمک میکند.
عوارض ناشی از رادیوگرافی
استفاده از اشعه ایکس دارای عوارض میباشد. میزان اشعه ایکس مورد استفاده در رادیوگرافی بسته به وضعیت بیماری هر شخص متفاوت میباشد ولی معمولاً کمتر از میزان اشعه مورد استفاده در فلوروسکوپی و توموگرافی رایانهای میباشد.
عوارض مرتبط با رادیوگرافی شامل موارد زیر میباشد:
- بروز سرطان مرتبط با پرتو یا آبمروارید در سالهای پس از استفاده از رادیوگرافی
- بروز اختلال در رشد یا ایجاد جنین در زمان استفاده از اشعه ایکس بر روی بیمار باردار (و یا در سنین بارداری)
در مواقع ضروری، مزایای رادیوگرافی بسیار بیشتر از احتمال مختصر بروز سرطان مرتبط با اشعه ایکس میباشند. حتی زمانی که استفاده از رادیوگرافی ضروری باشد، بایستی از کمترین میزان اشعه ایکس و کمترین تعداد تصاویر استفاده شود. در بیشتر موارد با به کارگیری محافظت کافی در برابر پرتو، عوارض ناشی از رادیوگرافی کاهش داده شده و یا رفع میشوند.
آیا امکان جلوگیری از انجام مجدد رادیوگرافی وجود دارد؟
با اطمینان از دسترسی پزشک به نتایج رادیوگرافی قبلی میتوان از انجام مجدد رادیوگرافی خودداری کرد. حتی در صورت عدم دسترسی به رادیوگرافی قبلی، بیمار بایستی زمان انجام رادیوگرافی که قبلاً صورت گرفته است را به پزشک اطلاع دهد. در همه موارد امکان خودداری از انجام رادیوگرافی مجدد وجود ندارد. برای مثال در برخی از موارد بایستی به منظور تعیین میزان اثربخشی درمان از رادیوگرافی مجدد استفاده شود.
در چه روشهای دیگری از رادیوگرافی و اشعه ایکس استفاده نمیشود؟
در روشهای اولتراسوند و ام آر آی از اشعه ایکس استفاده نمیشود. اولتراسوند برای ارزیابی سینهها، بیضهها و بافتهای نرم گردن و دیگر اندامهای بدن و همچنین بررسی لگن و شکم خصوصاً در دوران بارداری استفاده میشود. در صورت امکان ام آر آی به منظور اسکن سر، ستون فقرات و مفاصل به کار برده میشود.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
آیا امکان استفاده از رادیوگرافی در دوران بارداری وجود دارد؟
با رعایت اقدامات احتیاطی خاص میتوان از رادیوگرافی در دوران بارداری استفاده کرد. هدف از این اقدامات احتیاطی، به حداقل رساندن میزان قرارگیری نوزاد متولد نشده در معرض تابش اشعه ایکس میباشد. نوزاد متولد نشده بیشتر از بزرگسالان و کودکان در برابر تاثیرات منفی اشعه ایکس حساس است. برای بسیاری از موارد مانند رادیوگرافی در قسمت سر (شامل رادیوگرافی دندانی)، سینه و اندامها، میزان اشعه ایکس مورد استفاده برای نوزاد متولد نشده بسیار پایین میباشد.
در صورتی که نوزاد متولد نشده و ناحیه لگن در معرض تابش مستقیم اشعه ایکس قرار بگیرد، امکان دارد پزشک رادیوگرافی (خصوصاً فلوروسکوپی یا سی تی اسکن) را به تعویق بیاندازد. در صورتی که انجام رادیوگرافی برای سلامت مادر ضروری باشد، پزشک از کمترین میزان اشعه ایکس جهت عدم آسیبدیدگی نوزاد متولد نشده استفاده میکند. برای مثال، امکان دارد به عنوان اقدام احتیاطی، بر روی ناحیه لگن شخص باردار از شیلد یا پوشش محافظ مخصوص استفاده شود.